Faydalı model tescili alabilmek için buluşunuzun dünya genelinde kabul görür olması gerekir. Bu tescili alabilmek için üç önemli kriter vardır.
Bu kriterler şöyle sıralanabilir;
Bu koşullar sağlandığı takdirde dünyada ve Türkiye’de ticari değer taşıyan her buluş taklit edilmekten korunur. Sinai mülkiyet hakkı sağlar. Aslında bu hakla birlikte buluş sahibinin haklarıda koruma altına alınmış olur. Bu doğrultuda öncelikle patent başvurusu yapmış olmak gerekir.
Patent başvuru süresi yaklaşık 3-4 yıldır. Ülkemizde bu başvurular TÜRK PATENT VE MARKA KURUMUNA yapılmaktadır. Patent başvuruları ulusal ve uluslararası olmak üzere iki şekilde yapılmaktadır.
Ulusal Patent Başvurusu:Türk Patent ve Marka Kurumuna yapılmaktadır. Bu kurum Sanayi ve Çalışma Bakanlığına bağlı bir kuruluştur. Buraya yapılacak başvurular vekil ya da kişinin kendisi tarafından doğrudan yapılabilir.
Uluslararası Patent Başvurusu:Patent başvurusu yapmak isteyen buluş sahibi direkt olarak WIPO’ ya başvuruda bulunabilmektedir. Türkiye’de ikamet eden gerçek ya da tüzel kişilerde uluslararası patent başvurusunda bulunabilir.
Türk Patent ve Marka Kurumu aracılığıyla başvurmak isteyenler bulunan iki yöntemden birini kullanabilir:
Ürünün tescilini almış kişi ürünün üretimini yapabilir veya satışını gerçekleştirebilir.
Faydalı model belgesi buluş sahibine TÜRK PATENT VE MARKA KURUMU tarafından verilen ve buluş üzerinde yasal hak elde edilmesini sağlayan belgedir. Ülkemizde buluşlar için temel olarak iki yasal koruma çeşidi vardır. Bunlardan biri patent diğeri ise faydalı modeldir.
Halk arasında bu kavramlar aynı anlamda kullanılır. Aslında bu iki kavram arasında temel farklar vardır. En temel fark sağlanan kriterlerle ortaya çıkar. Patentlendirmede, buluşun yeniliği, buluş basamağı ve sanayiye uygulanabilirliği istenirken , faydalı modelde yenilik ve sanayi uygulanabilirliği yeterlidir. Buradan da anlaşılacağı üzere bu belge faydalı tescilin daha dar kapsamlı halidir.
Burada bir buluşa gerek yoktur. Olması gereken var olana yenilikler eklemek ve bunu uygulanabilir hale getirmektir . Faydalı modelin kolaylıklarından bir diğeri ise burada incelemeye gerek görülmemektedir. Bu modelin amacı, orta ölçekli firmalara destek vererek hem zamandan tasarruf etmek, hemde bununla birlikte , masrafları azaltmaya yardımcı olmaktır. Bu sayede ekonomik varlıklarının idamesine hizmet edecektir .
Yapılan model başvurusu sonrasında yaklaşık 1 yıllık araştırma sürecine girilir. Model belgesi almak isteyen bireylerin unutmaması gereken faydalı modeli patentten ayıran en önemli özelliğin buluş basamağı olmasıdır. Bu basamak, buluşun ilgili teknik uzman tarafından buluşla ilgili tekniğin açık bir şekilde çıkarılamadığı bir unsurdur. Buluş sahibi faydalı model belgesini almaya karar verdiğinde aşağıda belirtilen evraklar ile başvuru yapar;
Bu evraklar şöyle sıralanır:
Başvurunun yapılmasından sonraki takipler ciddi bir bilgi birikimi gerektirir. Bu yüzden takipler profesyonel vekiller tarafından yapılır ve bu sayede kişilerin hak kayıplarına uğraması önlenir.
Araştırmadan sonra türk patent enstitüsündeki memurlar bu buluşun varsa benzerlerinin araştırmasını yapar. Benzerlerini bulduğu takdirde kişilere geri dönüş sağlar. Bu durumda model sahibine itiraz hakkı doğar ve itirazda bulunabilir. Model sahibi itiraz eder ve benzeri olduğu düşünülen model yada modeller ile kendi modeli arasındaki farkları kesin bir şekilde ve ikna edici bir dille ve kanıtla anlatır ve enstitüye cevap verir.
Enstitü iki model arasındaki farkları onaylarsa bültene çıkarır ve onaylar. Fakat burada bilinmesi gereken, süreç çokta kısa değildir. Bu süreç 2-3 yıl kadar sürebilir ve sonuca bağlandığında model faydalı model belgesi almış kişi o ürünü 7-10 yıl boyunca koruma altına alır ve her yıl yenileme yapılması gerekir aksi takdirde bu ürün halka mal olur.
Ülkemizde faydalı model belgesi verme yetkisi TÜRK PATENT VE MARKA kurumu tarafından üstlenmiştir. Model başvurusu yapmak isteyen buluş sahiplerinin hazırlaması gereken bazı dokümanlar vardır. Faydalı model başvurusunda iskeleti oluşturan ilk kısım tarifnamedir. Tarifname buluşun yada faydalı modelin tüm detayları ile anlatıldığı kısımdır. Buluşun rahatlıkla uygulanabilmesini sağlayacak kadar açık ve ayrıntılı olmalıdır. Tarifname bazı alt başlıkları kapsar.
Bunlar;
Burada örneklerle desteklenebilir ve alternatifler düşünülebilir. İkinci kısım istemlerdir. Burada buluş sahibi buluşun koruma ve talep edilen yeni olduğunu söylediği tüm teknik özellikleri belirtmelidir. Diğer bir ifadeyle korunmasını istediği tüm özellikleri sıralamalıdır.
Üçüncü kısım özettir. Bu bölüm 50-100 kelimeden oluşur ve buluşla ilgili genel bilgi vermelidir. ÖZET başlığı atılır. Buluş başlığı büyük harflerle yazılır. Yani buradaki amaç sizin buluşunuza yada faydalı modelinize bakan kişinin buluşunuzun ne olduğunu anlayacağı yazıdır.
Dördüncü ve son kısımda ise resimler(şekiller) dir. Resimler mümkünse yazılı ifadeler içermemeli sayılar kullanılmalıdır. Fakat kullanılması gerekiyorsa şekillerin açıklamasında her bir şekil için 2-3 kelimelik kısa açıklamalar bulunmalıdır. Bu dokümanlar hazırlandıktan sonra öncelikle bir izin belgesi hazırlanmalı bu belge e devlet şifresiyle giriş sağlanan epats.turkpatent.gov.tr adresine yüklenmelidir. Bu sayfa TÜRK PATENT ENSTİTÜSÜNE ait bir sayfadır.
Belge yüklendikten birkaç gün sonra izin verildiğine dair bilgilendirme geldikten sonra sisteme giriş sağlanır. Hazırlanan dokümanlar sisteme yüklenir ve en fazla 3 ay içerisinde ücreti ödenip incelemenin yapılması talep edilir. Bununla birlikte TÜRK PATENT VE MARKA KURUMU tarafından inceleme raporu düzenlenir.
Bu süreç başvuru yapılan tarihten itibaren ortalama 1 yıldır. Söz konusu patent başvurusu tüm kurallara ve kriterlere uygunsa patent onaylanır ve başvuru sahibine haber verilir.
